10 przyrodniczych

Ściana Olzy w Rudawce Rymanowskiej

Pomiędzy Wzgórzem Rymanowskim a północnym znajduje się szczególne miejsce, choć ukryte przed wędrowcami przemierzającymi Główny Szlak Beskidzki. Jest to Rudawka Rymanowska położona nad górską rzeką Wisłok, która pomiędzy tutejszymi wzniesieniami Beskidu wyrzeźbiła w skalnym podłożu piękny jar. Jego fragment możemy dostrzec z mostu nad Wisłokiem.

Najbardziej wyjątkowy odcinek przełomu Wisłoka znajduje się nieco dalej na północ - właśnie w Rudawce Rymanowskiej, gdzie erozyjne wody górskiej rzeki wytworzyły ogromną wychodnię fliszu karpackiego tworząc największą w Polsce odkrywkę oligoceńskich łupków menilitowych, którą nazwano Ścianą Olzy.

Ściana wznosi się na blisko 40 metrów, tworząc tym samym imponujące urwisko nad skalistym korytem Wisłoka. Przede wszystkim wyraziście odsłania skutki nasuwania się skalnych płaszczowin karpackich, a silnie zdeformowane warstwy tworzą niesamowite kształty. Widzimy ostre załamania w kształcie litery „V”, z których warstwy skalne odchodzą na boki prostymi skrzydłami. Są też fałdy ciągnione powstałe w wyniku przesuwania się skalnych ławic.

Na ścianie Olzy można dostrzec kępki traw, ale również krzewiaste drzewka, które jakimiś niezwykłymi siłami utrzymują się na urwistym, skalnym podłożu. Szczyt urwiska jest porośnięty lasem, w którym znajduje się punkt widokowy.

Fot. A.Gancarz

Przełom Osławy

Utworzony został w 200 roku, na terenie dwóch wsi: Wysoczany w gm. Komańcza i Mokre w gm. Zagórz. Położony na granicy Beskidu niskiego i Bieszczadów, chroni przełomowy odcinek Osławy, która w okolicach Duszatyna opływa 50-metrowy ostaniec – wzgórze Łokieć.

Przełom Osławy przez piaskowcowo-łupkowe wzniesienie wysoczyznowe, utworzył tu malownicze zakole ograniczone stromymi, porośniętymi lasem zboczami. Wraz z rozległym tarasem rzecznym i korytem obfitującym w progi skalne jest to wyjątkowy i jednocześnie niepowtarzalny pod względem krajobrazowym zakątek Pogórza Bukowskiego.

W dolinie rzeki możemy zobaczyć różnorodne formy skalne i pozostałości po mniejszych i większych osuwiskach. W lasach rezerwatu znajdziemy różne drzewostany. Osobliwością rezerwatu są źródła wody mineralnej, wypływające w bezpośrednim sąsiedztwie torowiska kolejki wąskotorowej, jak również pod szczytem Karnaflowego Łazu.

Fot. M.Jedynak

Diabli Kamień w Foluszu

Diabli kamień - głaz narzutowy, leżący w miejscowości Folusz (powiat jasielski). Usytuowany jest na zboczu Kosmy, w Magurskim Parku Narodowym. Diabli Kamień to w rzeczywistości dosyć liczna grupa dużych głazów z gruboziarnistego piaskowca magurskiego, z których najwyższy wybija się na ponad 10 metrów. Bloki skalne są bardzo oryginalnie ukształtowane, a do tego poprzedzielane licznymi szczelinami.

Jedna z legend o nim mówi: „Kiedy budowano kościół w Cieklinie, licznie żyjącym w tych lasach diabłom to się nie podobało. Udali się, więc do swojego przełożonego, który poradził im, aby wzięli największy kamień i zburzyli świątynię. Musiały to jednak zrobić przed świtem, zanim kur zapieje, po raz pierwszy. Gdy diabeł z głazem był nad lasem w Foluszu, kogut zapiał, a on stracił swoją moc i wypuścił kamień, który rozbił się na kilka części”.

Od 1975 r. „Diabli Kamień” uznany jest za cenny pomnik przyrody nieożywionej. Tworzy go wychodnia skalna na wysokości ok. 500 m n.p.m. Jest największym piaskowcem w Beskidzie Niskim.

Fot. M.Pociask, K.Hulinka

Rezerwat florystyczny "Brodoszurki"

Brodoszurki to jedyne torfowisko typu wysokiego na terenie Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego. Stanowi pozostałość dużo większego torfowiska o powierzchni prawie 150 hektarów, które przez wieki było intensywnie eksploatowane. W części ocalałej pokłady torfu mają prawie 7 metrów grubości, obok nich znajdują się zarastające wyrobiska. Można tu obserwować różne stadia sukcesji wtórnej.

Flora rezerwatu zawiera elementy bagienne, leśne i łąkowe. Na szczególną uwagę zasługuje zbiorowisko boru bagiennego. W rezerwacie rośnie m.in. rosiczka okrągłolistna i długolistna, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna i żurawina. Spotkamy tu wiele gatunków ptaków wodnych, płazów i owadów. Rezerwat jest położony na południe od drogi Dubiecko – Dynów w okolicach wsi Winne Podbukowina. Jego zwiedzanie ułatwia ścieżka przyrodnicza.

Fot. M.Jedynak

Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach

Podprzemyski ogród botaniczny nawiązuje do starych tradycji ogrodów małopolskich (m.in. w Sieniawie, Zarzeczu, Dubiecku i Medyce). To jedyny tego rodzaju obiekt w południowo-wschodniej Polsce. Arboretum najatrakcyjniejsze jest wiosną. O tej porze roku nie można oderwać oczu od różnokolorowych azalii, rododendronów, magnolii, piwonii i irysów. Jednak i latem jest na co popatrzeć. Warto zrelaksować się i wyciszyć spacerem po alejkach parkowych.

Atrakcją są dwa stawy. Nad pierwszym, większym i znajdującym się bliżej głównego wejścia, można oglądać ryby i kolekcję lilii wodnych. Zwiedzający uwielbiają spacery po krętym molo. Mniejszy staw, bardziej kameralny, wybierają miłośnicy stawowych i bagiennych krajobrazów. Oprócz kolekcji roślin warto odwiedzić Muzeum Przyrodnicze. Wstęp za darmo. Są tutaj stałe wystawy: Chrońmy ptaki, XX lat Arboretum Bolestraszyce. Do tego ekspozycje motyli nocnych, dendrologiczna - szyszek, przekrojów i skamielin. Stały repertuar uzupełniają wystawy czasowe. Ciekawostką są wiklinowe rzeźby, pozostałość po corocznych warsztatach wikliniarskich. Na rzeźby można się natchnąć w różnych miejscach ogrodu.

Nowością jest również kolekcja roślin biblijnych. Są to wybrane rośliny, które pojawiają się na kartach Biblii, Starego i Nowego Testamentu. Arboretum w Bolestraszycach pod Przemyślem jest piękne o każdej roku. Dlatego nie wystarczy je odwiedzić raz. Trzeba to zrobić kilka razy, najlepiej o różnych porach roku.

Fot. M.Jedynak